"1990'larda Telekom Özelleştirmesi" Gerçeği: 20 Milyar Dolara Satılsaymış Dış Borcun Üçte Birine Bile Yetmezdi

Biliyorum artık okurlar hangi kaynaklara inanacaklarını, hangilerini sürekli takip edeceklerini, hangi köşe yazarına güveneceklerini şaşırdılar. Aslında içinde bulunduğumuz hızla yarışılan, haber atlatılmaya çalışılan, ve haber kaynaklarının tarafsızlığının ve yetkinliğinin sorgulandığı dönemde, "haberlerim 100% doğru demek" de gittikçe zorlaşmaya başladı. Ben dahi bu hafta, yayınladığım bir haberde ciddi bir düzeltme yapmak zorunda kaldım. Ama tüm ülkeyi aldatan, hayal alemine sokan, gereksiz öfke oluşturan haberlere herkesin atlaması gerekiyor mu!Bugün ekonomi ve politika ile yakından ilgilenmeyen bir dişçi dostum da, "1990'larda Telekom özelleştirilseydi o gün 20 milyar dolar alacaktık, dış borcumuzu sıfırlayacaktık" dedi, tabii okuduğu ve hepimizin güvendiği mücadeleci, inatçı köşe yazarları bile böyle yazınca o da inanmıştı.

Önce bu yaklaşımı bir sorgulayalım, en sonda da asıl ilgi çekecek olan gerçek rakamlarla doğru bilgiyi verelim. Tansu Çiller'in bir demeciyle gündemde ağırlık kazanan iddia, 1993-1994 yıllarında Türk Telekom'un özelleştirilmesiyle 20 milyar doların elde edileceği üzerine kurulu. Ve bu da dış borcumuzu o günden sıfırlayarak bugün ülkenin krizsiz bir geçmişi olmasını sağlayacakmış. İlk olarak, o dönemdeki bürokratlar ve özelleştirme konusunda çalışan siyasiler, 20 milyar doları yayınlıyor, bunun özelleştirmeyi kabul ettirmek için bir ikna yöntemi olarak öne konduğunu belirtiyorlar. İkincisi, PTT'den 1995'te ayrılan Türk Telekom geçen sürede nominal olarak 13 milyar dolar kar etti, bunun bugünkü reel değeri 13 milyarın çok daha üzerinde, zira örneğin 1999 karı 1,05 milyar dolar 2002 karı 1,16 milyar dolardan "paranın zamansal değeri" yüzünden daha yüksek. Yani Telekom özelleştirilmediği yıllarda kamuya yük, zarar eden bir KİT değildi. Bu bağlamda ilk sorgulanması gereken şey, Telekom'un özelleştirilmesi durumunda ne kadar yatırım yapılacağı ve rekabetin bu sektöre ne zaman gireceğiydi. Bunları da bilmemiz, ya da tahmin etmemiz desteksiz. Telekom'un özelleştirilmemesinin zararı parasal değildir, yatırım ve yönetişim eksileri ile belki KİT tarzı siyasi arpalık sorunlarıdır.
Telekom'un hazineye önemli miktarda para aktardığını gördük ve asıl sorgulanması gerekenin, özelleşme 1990 ortasında olsa bile sektörün rekabete ne zaman açılacağı, özel tekelin ne kadar süreceği soruları olduğunu gördük. Şimdi gelelim, en ünlü, en güvenilir köşe yazarından sokaktaki adama, herkesin ağzına sakız olmuş lafa: "Satıp o parayla dış borcu temizlerdik(!)". Hazine Müşteşarlığı verilerine göre sadece kamu dış borcu, 1993'te 67 milyar dolar, 1994'te ise 65 milyar dolardı! Bu rakamları bizzat bulmak hiç de zor değil, örneğin detaylı verileri buraya tıklayınca açılan sayfadaki Bölüm 3 altında zip dosyası olarak alabilirsiniz. Hem de yukarda bahsettiğim gibi, özelleştirme gelirinin, 30-40 milyar olarak yazan Alice Harikalar Diyarında gezginleri bir yana, daha alttan atan 20 milyar dolarcıların duyduklarının bile altında kalacağını, en fazla 15 milyar doların beklendiğini düşünürsek Türk Telekom özelleştirmesi 1993-94'teki kamu dış borcunun üçte birini bile karşılayamazdı!

Tüm bu rakamlara ulaşmak artık çok kolay, peki niye herkes tembellik yapıyor? Düşündürücü olan bu...