Bugünün Dosya ve Klasörleri Gelecekte Çürüyebilir: Dökümanları Hızla Gelişen Teknolojiden Koruma Çabaları

İnsanlık kağıt üzerine dökdüğü anlaşmalar, hikayeler, kısacası tarihi ile geçmişle bağını koruyabiliyor. Fakat bilgileri saklamak için gittikçe kağıt yerine sayısal medyayı kullanıyoruz. Bilişim dünyası çok hızlı geliştiğinden sayısal ortamda saklanan bilgiler için başlıca iki tehdit mevcut. Kağıtlar gibi solup yırtılmasalar da, sayısal veriler artık kullanılmayan medya türlerinde kayıtlı unutulabiliyor, örneğin eski 5 inçlik disketler, veya saklandıkları dosya biçimi artık kullanılmıyor. Asıl tehlikeli olan veri kaybı nedeni, ikinci tehdit türünden geliyor. Daha şimdiden 1970'lerde, o zamanki sistemler kullanarak kaydedilen bilgilerin hiçbir şekilde açılamadığı açıklandı. Artık kullanılmayan programlar, dosya formatları bazen hala kullanımda olan başka programlar ile açılabiliyor. Ama veri aynı şekilde ve görsellikte gösterilemezse sorunlar yaşanabiliyor.

Bu sorunu çözmek için bazı girişimler mevcut. Örneğin "emülatör" olarak adlandırılan yazılımlar ilk akla gelenler. Bir emülatör ile oyun konsolu için yazılmış bir oyun PC'de çalıştırılabiliyor. Çözüm de buna benzer olarak, eski programların günümüz sistemlerinde çalışmasını sağlayacak emülatörler yazmayı öneriyor. Yani on beş sene önce DOS işletim sisteminde çalışan ve daha yeni sürümü olmayan bir programı günümüz PC'sinde çalıştıracak bir arabirim yaratıp bu programı kandırarak çalıştırmak. Ama sorunun çözümü bu kadar basit değil. Zira bugün için yazılan bir emülatör geleceğin bilgisayarlarında çalışmayacak. Bu sefer de, her yeni nesil cihaz için emülatör emülatörleri yazılmak zorunda kalınacak.

Daha yüksek başarı vaat eden ikinci çözüm önerisi ise, Hollanda Ulusal Kütüphanesi'nin çalışmalarını başlattığı Universal Virtual Computer (UVC). UVC bir bilgisayarı sanal olarak canlandıracak bir nevi program. Böylece tüm dosya biçimlerinin UVC'de çalışması ve erişilmesini sağlayacak emülatörler hazırlanacak. Sonra da geriye kalan tek şey, yeni nesil bilgisayarlar eskilerin pabucunu dama attığı her seferde yeni sistemlerde UVC'yi çalıştıracak çalışmalar yapmak olacak. Örneklemek gerekirse, ilk çözümde BMP resim biçimini bugünkü bilgisayarlarda çalıştıracak emülatör yazmak, ardından on sene sonraki bilgisayarlar için yeni bir BMP dönüştürücü emülatör yazmak gerekiyor. İkinci çözümde ise, BMP'nin UVC'de çalışmasını sağlayan tek bir emülatör yazılıyor, UVC'nin gelecekte çalışmasını sağlayınca da BMP ve diğer tüm dosya türleri için ayrı ayrı simülatörler yazmak gerekmiyor. IBM'in desteklediği proje de şimdiden GIF ve JPEG resim dosyaları UVC'de açılıyor. Bir sonraki adımın PDF olması hedefleniyor.

Tüm bu çalışmalar geleceğin tarihçileri için önemli olacağı gibi gerek bireyleri gerek kurumları geçmişsiz kalmaktan kurtarmak açısından çok önemli. Aynı derecede dikkat çekici olan ise bilişim sistemi kullanıcılarının çoğunun bu hızlı değişimin bu tip sonuçlarının farkında olmaması ve önlem alamaması.